نکته های کاربردی برای دانش آموزان با اختلال نوشتن
یکی از موردهای رایج ناتوانی یادگیری دانش آموزان ، آشفتگی در نوشتن (رشدی) است که به شیوه متنوع به مراکز کاردرمانی مراجعه دارند.
اختلال نوشتن یک اختلال توانایی آموزشی تعریف میشود که در دوره کودکی آشکار میشود.
این کودکان بطور معمول وارونهنویسی میکنند یا بسیار بدخط مینویسند.
برخی از پژوهشگران عقیده دارند که بدنویسی این کودکان بطور معمول بدلیل نبود هماهنگی آنها است.
این کودکان با وجود داشتن هوش طبیعی و امکانات آموزشی و عاطفی مناسب، در کارکرد تحصیلی نسبت به همسن و سالان خود گرفتار تأخیر هستند و عوامل متعددی را مانند عوامل زیستشناختی و جسمانی، عوامل ژنتیکی و علل محیطی در ایجاد این مشکل مؤثر میدانند (به نقل از آزاد و همکاران، ۱۳۸۶).
تشخیص اختلال نوشتن محض (دیسگرافیا) زمانی گذاشته میشود که اختلال بطور قابل ملاحظه در پیشرفت تحصیلی یا فعالیت روزمره زندگی تداخل کرده است.
۳ تا ده درصد اطفال در سنین مدرسه اختلال نوشتن دارند.
اطفال گرفتار به اختلال نوشتن پس از وارد شدن به دبستان بسیار زود دشواری هایی در هجی کردن کلمات نشان میدهند با افزایش سن و رفتن به کلاسهای بالاتر، جملات کتبی و شفاهی چنین کودکانی آشکارا ابتداییتر، عجیبتر و نسبت به سطح مورد انتظار پایینتر بنظر میرسد و حاوی تعداد قابل توجهی اشتباهات دستوری است.
ایشان کاستی در ساختن پاراگرافها داشته، پاراگرافها آشفته و فاقد توالی و تداوم پسندیده است و با افزایش شمار و انتزاعیتر شدن مخزن لغت آنها تواناییهایشان برای هجی کردن درست کاهش میابد خصوصیات فرعی مشتمل بر بیمیلی در رفتن به مدرسه و انجام تکالیف کتبی، کارکرد تحصیلی پایین در دیگر زمینهها (مثلاً ریاضیات)، بیعلاقگی کلی به مدرسه، فرار از مدرسه و اختلال رفتاری است.
از اینرو پسندیدهتر است که این مشکل در سالهای پایینتر تشخیص داده شود تا بتوان از مسیر آموزشهای افراد با سن بالا اصلاح آن پرداخت.
چنانچه اختلال نوشتن بموقع تشخیص داده نشده و مداوا نشود، میتواند با ادامه اختلال، دستیابی فرد به سطوح بالاتر شغلی را با مشکل رو به رو کند.
اشخاص بالغ مبتلا به اختلال نوشتن، در انطباق اجتماعی (در زمینه مهارتهای نوشتن) گرفتار بیکفایتی میشوند و این حس مستمر بیکفایتی، حس جدایی، بیگانگی و درماندگی و نهایتاً افسردگی مزمن را در فرد ایجاد میکند.
این اشخاص اکثراً مشاغلی را گزینش و انتخاب میکنند که به دست کم مهارتهای نوشتن احتیاج دارند و احتمال دارد ندرتاً به موفقیتهای حرفهای دست یابند که از منظر اجتماعی مطلوب یا مستلزم نگارش بیانی سطح بالاست (پورافکاری، ۲۰۰۰).
کودکان با اختلال نوشتن در زمینههای زیر مشکل دارند:
1خوشخطی و انسجام در نوشتن
2 صحت و دقت حروف و کلمات نوشتاری
3 همخوانی و هماهنگی در هجی کردن
4نظم و سازماندهی مناسب در نوشتن
هم چنین بعضی دیگر از مشکلات این کودکان بدین شرح است: نوشتن ناخوانا و ناشیانه، وجود جزئیات متناقض در نوشتهها، ترکیبی از سرهمنویسی، بالا و پایین نوشتن یا اندازههای نامنظم شکلها، حروف کلمات یا حروف متناقص، کلمات جاانداخته، ناهماهنگی در فاصله میان کلمات و حروف، وضعیت غیرطبیعی مچ دست، بدن یا کاغذ هنگام نوشتن، چالش در تجسم کردن شکل حروف، رونویسی یا نوشتن کُند و پرزحمت، کاستی در کشیدن طرحهای فضایی روی کاغذ، گرفتگی ماهیچه یا گیر غیرطبیعی (شکایت از حالت دست)، مشکلات بیشتر از اندازه در اندیشه کردن و نوشتن بطور همزمان (اسپرینگر و همکاران، ۲۰۰۳)
اطفال گرفتار به ناتوانی یادگیری چون در فراگیری مشکل دارند، تمایلی جهت فراگیری مهارتهای حرکتی جدید ندارند که همین مورد سبب پیدایش مشکلات حرکتی درشت و ظریف میشود و از سمت دیگر این اطفال در برنامهریزی حرکتی، ترتیببندی حرکتی و انعطافپذیری جواب حرکتی گرفتار مشکل هستند که سبب میشود در کارکرد حرکتی کاستی داشته باشند (رید، ۲۰۰۲)
نکاتی که میتواند مفید باشد:
چنانچه مشخص است کاستی در توانایی حرکتی دست عامل اساسی بروز آشفتگی در نوشتن است.
نیاز به گفتن است که برای مداوای این اختلال بایستی به پزشکان و متخصصان متخصص اعصاب و روان، روانشناس و کاردرمانگر مراجعه نمود.
افزون بر این با ملاحظه نکاتی خاص میشود در کنار برنامههای درمانی و ضمن مشاوره با متخصص معالج برنامههای بهبودبخشی زیر را نیز در زمینه کودکان با مشکلات نوشتن به کار برد:
1کار کردن در مهارتهای حرکتی ظریف.
مانند تمرینهایی که در آن انگشتهای کودک مشغول به اعمال ریز میشوند.
2ارزیابی چگونگی مداد گرفتن.
3شرکت در کلاسهایی که مداد گرفتن را آموزش میدهند.
4بکارگیری ورزشها و بازیهایی که به تحکیم مهارتهای حرکتی ظریف یاری میکند.
5گاهی وقتها مشکلات توجه یا دشواریها دیداری به اختلال نوشتن حرکتی منتج میشود.
در اختلال نوشتن حرکتی ارزیابی، اصلاح نوشتههای روی تخته، یادداشتهای معلم و دیکتهنویسی با فایده اند.
مریم عبداللهی
روانشناس و نوروتراپیست
درمانگر تخصصی اختلال یادگیری